در بخش دوازدهم به ادامه موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات یا ICT میپردازیم . در این بخش می خواهیم با یکی دیگر از کاربرد های فناوری اطلاعات به نام آموزش الکترونیک آشنا بیشیم .

در بخش دوازدهم به ادامه موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات یا ICT میپردازیم  . در این بخش می خواهیم با یکی دیگر از کاربرد های فناوری اطلاعات به نام آموزش الکترونیک  آشنا بیشیم .

در جلسات گذشته با سه کاربرد فناوری اطلاعات آشنا شدیم که عبارت بودن از : 

•             تجارت الکترونیک (E-Commerce)

•             بانکداری الکترونیک (E-Banking)

•             دولت الکترونیک (E-Government)

•             آموزش الکترونیکی (E-Learning)

•             کار از راه دور (Teleworking)

 

آموزش الکترونیکی (E-Learning)

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌خصوص اینترنت، الگوی جدیدی را در فرایند آموزش و یادگیری ایجاد کرده است. آموزش الکترونیکی، نظام آموزشی نوینی است که در آن، تمامی فرایند آموزش و یادگیری به‌وسیله فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت می‌گیرد. انعطاف‌پذیری فوق‌العاده، دانشجومحوری، و وابسته نبودن به محدودیت‌های مکانی و زمانی از ویژگی‌های اساسی آموزش الکترونیکی است.

به عبارت ساده آموزش الكترونیكی به ما قدرت یادگیری خارج از محیط فیزیكی كلاس و دانشگاه را میدهد . آموزش از راه دور هم اكنون سالها است كه در دنیا متداول و رایج است . اما تركیب این نوع آموزش با اینترنت منجر به ابداع روش جدیدی از نحوه تدریس به نام e-learning شده است.

آموزش الكترونیكی در عین حال كه بسیار موثر و كار آمد است از لحاظ تجاری نیز مقرون به صرفه است و برای تمامی افراد از هر قشر و در هر موقعیتی در دسترس است . یكی از نكاتی كه در این روش از آموزش توجه افراد بسیار زیادی را به خود جلب كرده است ، آزادی در انتخاب موضوعات و سر فصلهای مورد علاقه افراد است . در این روش هیچ كس برای آموزش حد و مرزی روشن ندارد و به راحتی میتواند به اطلاعات تمامی رشته های علمی در حداقل زمان ممكن دسترسی پیدا كند.

 

نمونه های از استفاده از آموزش الکترونیک که همگی از طریق اینترنت مقدور است.

•             سخنرانی‌های آنلاین

•             کنفرانس‌های ویدئویی

•             ایمیل‌ها

 

تاریخچه آموزش الکترونیکی در جهان

آموزش مجازی در سال ۱۸۰۰ میلادی در ایالت متحده آمریکا ابداع شد که به آموزش مکاتبه‌ای معروف بود که با نامه‌نگاری توسط موسسه‌های واجد شرایط مانند مدرسه‌ها، برگزار می‌شد. این روش، از طریق نامه‌نگاری بین استادان و دانشجویان برقرار می‌شد که بسیار مورد توجه دانش‌آموزان و دانشجویان قرار گرفت.

همزمان با آمریکا، کشورهای اروپایی که قبل از ۱۸۴۰ به صورت جزوه‌های خلاصه شده، آموزش از راه دور را آغاز کرده‌بودند، نخستین آموزش مجازی دانشگاهی را در سال ۱۸۹۲ تاسیس کردند که اداره این شیوه، متکی بر اداره پست بود. این روش در اوایل قرن ۲۰ از برنامه‌های متنوعی برخوردار شد که برای افرادی که امکان حضور در کلاس‌های متمرکز را نداشتند، مورد استقبال قرار گرفت.

با همه‌گیری و گسترش استفاده از تلویزیون و رادیو، تکنولوژی جدید برای آموزش ایجاد شد که به سیستم پستی اتکا نداشت. به همین صورت درسال ۱۹۲۱ نخستین رادیو آموزشی دانشگاهی، مجوز گرفت که اولین پایه شکل‌گیری آموزش مجازی محسوب می‌شود. در ۱۹۶۰ شیوه آموزش رادیویی با سایر ابزارهای رسانه‌ای مالتی مدیا و ساختارهای اداری ترکیب شد و دانشجویان برای ثبت‌نام اقدام کردند.

این روش آموزشی، علاوه‌بر انگلستان و آمریکا، در دیگر کشورهای اروپایی و آسیایی نیز رواج پیدا کرد و امروزه نیز با توجه به وجود و پیشرفت تکنولوژی‌های همگانی رادیو و تلویزیون، و فناور‌های نوین شبکه‌های کامپیوتری، لپ‌تاپ و… امکانات کلاس آنلاین رواج و گسترش یافته‌اند. در واقع اختراع تلویزیون و ویدئو بیشترین و اصلی‌ترین تأثیر را بر آموزش راه دور داشته است اما کامپیوتر‌های شخصی و اینترنت شیوه جدید از آموزش مجازی را به‌وجود آورده‌است.

بی‌شک گسترش استفاده از ارتباطات دیجیتالی در زمینه آموزش الکترونیکی و مجازی فرصت‌ها و موقعیت‌های بی‌شماری برای همه مخاطبان خود، در هر زمان و مکان ایجاد کرده‌است که همواره در حال گسترش و پیشرفت است. می‌توان با اطمینان اعلام کرد که تا مادامی که مردم به آموزش نیاز داشته باشند، آموزش الکترونیک مجازی، در الگوهای جدید؛ عرصه‌ای پر تحرک و روبه رشد خواهد داشت.

 

تاریخچه آموزش مجازی در ایران

آموزش مجازی در ایران تجربه کمی دارد. تاریخچه آموزش مجازی در ایران به دوران قبل از انقلاب باز می‌گردد. در آن زمان دانشگاه پیام نور از روش آموزشی ارتباط از راه دور استفاده می‌کرد. به‌طور تقریبی در پایان دهه 70، دانشگاه تهران نرم‌افزار آموزش مجازی LMS را در دستور کار خود قرار داد. پس از راه‌اندازی این نرم‌افزار، دانشگاه تهران آموزش مجازی خود را آغاز کرد. سال 1380 بود که این دانشگاه برای دانشجویان روزانه خود؛ 9 درس را بر روی این سامانه قرار داد و LMS فعالیت خود را از نیم‌سال اول تحصیلی 1380 به‌طور رسمی آغاز کرد.

پس از شروع فعالیت‌های مجازی دانشگاه تهران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در همان سال تاسیس دانشگاه‌های مجازی و آموزش از راه دور را اعلام کرد. این دانشگاه‌ها به‌صورت موسسات غیر انتفاعی در سراسر کشور تحت نظارت وزارت علوم شروع به فعالیت کردند.

 

و به‌همین ترتیب برخی دیگر از دانشگاه‌ها نیز برای راه‌اندازی سیستم آموزش مجازی اقدامات لازم را انجام دادند و تعدادی از واحد‌ها را از این‌روش برای دانشجویان خود ارائه دادند. حتی تا دوران قبل از کرونا نیز پردیس‌های مجازی دانشگاه‌هایی چون تهران، امیرکبیر، تبریز، اصفهان و… به‌صورت مجازی در حال آموزش و فعالیت بودند.

در حال حاضر نیز آموزش مجازی و الکترونیکی به اصلی‌ترین شیوه آموزشی در کشور ما تبدیل شده‌است. با شیوع پاندمی کرونا، کلاس‌هایی که دانشجو به عنوان دانشجوی حضوری در دانشگاه‌ها پذیرفته شده‌بودند نیز به صورت مجازی برگزار می‌شود. از آنجایی که تربیت و آموزش دانشجویان در کشور ما اهمیت زیادی دارد، نمی‌توان فعالیت آموزش‌های مجازی را متوقف کرد. کلیه این مطالب، مجموعه‌ای از تاریخچه آموزش مجازی در جهان و ایران بود، که این روش همچنان در‌حال گسترش و به‌روز شدن است. استفاده از این شیوه در ایران با موانعی همراه است که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌شده‌است.

 

تعریف آموزش مجازی E-learning

آموزش الکترونیکی یا E-Learning به طور خلاصه عبارت است از استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش. این کار عمدتاً از طریق نرم‌افزارها، یا اینترنت، یا تلفیقی از این دو صورت می‌پذیرد.

به طور کلی منظور از E-Learning یا آموزش الکترونیکی بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی مثل کامپیوتر، اینترنت، دیسک‌های چندرسانه‌ای، نشریه‌های الکترونیکی و خبرنامه‌های مجازی نظایر این‌هاست که با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه‌جویی در وقت و هزینه و در ضمن یادگیری بهتر و آسان‌تر صورت می‌گیرد.

البته سیستم‌‌هایی که تحت E-learning قرار می‌گیرند و امکان یادگیری از راه دور را فراهم می‌کنند بسیار متنوع هستند، ولی در وهله اول آنچه که مهم است آگاهی علاقه‌مندان از نوع این سیستم‌ها و انتخاب صحیح و نحوه استفاده درست از آن‌هاست. این سیستم‌ها گاهی می‌توانند جایگزین کلاس‌های حضوری هم باشند. در عین حال برای افراد سخت‌کوش و علاقه‌مند می‌تواند مکمل کتاب و کلاس باشد.

 

انواع آموزش مجازی

کاهش هزینه‌های مربوط به آموزش، سهولت و سادگی برگزاری کلاس‌ها، عدم محدودیت مکانی و زمانی و… برخی از مزیت‌های آموزش‌های مجازی هستند. دامنه آموزش مجازی بسیار گسترده‌است و با توجه به‌نوع آموزش‌ها به‌چهار نوع دسته‌بندی شده‌است.

1.            آموزش مجازی بر پایه وب

آموزش مجازی بر پایه وب، کل دوره شامل جلسات کلاسی، جزوات درسی، یادداشت‌ها و… از این طریق و به‌وسیله اینترنت انجام می‌شود و حتی مدرک پایان‌دوره هم از طریق وب و به‌صورت آنلاین ارائه داده می‌شود.

2.            آموزش مبتنی بر کامپیوتر

آموزش مبتنی بر کامپیوتر به‌اتصال به اینترنت احتیاجی ندارد مگر در شرایط خاص. در واقع تمامی موارد شامل کلاس‌ها، جلسات، جزوات و… به‌صورت سی‌دی و یا روش‌های دیگر ذخیره کننده اطلاعات به فراگیران ارائه می‌شود.

3.            آموزش به وسیله ابزارهای دیجیتال همراه

آموزش به‌وسیله ابزارهای دیجیتال همراه، به‌وسیله ابزارهای PDA و یا Tablet PC ارائه می‌گردد.

4.            آموزش به وسیله موبایل

آموزش به‌وسیله موبایل نوعی از شیوه‌ آموزشی نوین است که می‌تواند در گروه آموزش به‌وسیله ابزارهای دیجیتال همراه نیز قرار گیرد اما از آن‌جایی استفاده کنندگان تلفن همراه، تعداد بسیاری هستند، این دو گروه از یکدیگر تفکیک می‌شوند. این شیوه آموزش مجازی را با نام M-Learning نیز شناخته می‌شود که به زیرساخت‌های مخابراتی قوی نیاز دارد.

 

روش های آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی روش‌های آموزشی کنونی را تکمیل می‌کند و در بعضی از موارد جایگزین آن می‌شود. یکی از رویکردهای اصلی آموزش الکترونیکی، آموزش ترکیبی به معنی به‌کارگیری بیش از یک رسانه در امر آموزش است که از این موارد می‌توان به ترکیب آموزش توسط معلم و ابزارهای بر پایه وب اشاره کرد که البته با این روش، آموزش الکترونیکی جایگزین آموزش کنونی نمی‌شود، بلکه آن را تکمیل می‌کند. هرچند که در موارد بسیاری آموزش الکترونیکی به‌تنهایی می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای آموزشی باشد.

با تولید محتوای الکترونیکی میتوان آموزش الکترونیکی را اثر بخش تر کرد . در واقع آموزش میتواند به صورت فیلم های آموزشی و یا پادکستهای صوتی در اختیار مخاطبان قرار بگیرد.

در قرن جدید تنها چیزی که شما را می‌تواند از بقیه رقبا جلوتر بیندازد، یادگیری سریع‌تر است. هم‌زمان و همراه با تحولات و تغییرات وسیعی که در جهان به‌وجود آمده است، رویکردها و دیدگاه‌های اندیشمندان نسبت به آموزش و یادگیری نیز تحولاتی داشته است .

 

 

بهتر است مقایسه ای بین آموزش سنتی و آموزش الکترونیکی داشته باشیم:

۱- در مقایسه با آموزش سنتی، آموزش الکترونیکی دارای جذابیت بیشتری است و رغبت و انگیزه بیشتری برای یادگیری در دانش‌آموز ایجاد می‌کند.

۲- در آموزش سنتی، معمولاً تمام شاگردان باید در یک زمان معین حجم مشخصی از مطالب درسی را یاد بگیرند در حالیکه در آموزش الکترونیکی هر شاگرد مجاز به پیشروی با سرعت خاص خود است.

 

۳- در آموزش الکترونیکی، نقطه مرکزی و محوری چگونگی ارائه درس شاگرد است نه معلم و دروس براساس سطح توانایی شاگرد ارائه می‌شود.

۴-مواد آموزش الکترونیکی می‌توانید اثربخشی آموزش را افزایش بخشد، زیرا آنها موادی هستند که به خوبی مورد ارزشیابی، بازنگری، اصلاح و تولید مجدد و انبوه قرار می‌گیرند.

 

مزایای آموزش الکترونیکی

امروزه با پیدایش آموزش الکترونیکی دیگر تصورات قبلی نسبت به تهیه جا ومکان برای تحصیل و آموزش از بین رفته است .

اکنون با به صحنه آمدن دانشگاهها و مراکز آموزش مجازی دیگر نیازی به ترک منزل و صرف هزینه گزاف برای مسافرت و اسکان نیست و هر فردی در هر زمان و مکانی می تواند از این امکانات استفاده نماید افزون بر آن ، ساعات شروع وخاتمه کلاسها ثابت نیست و دانشجویان در هر زمان می توانند در سر کلاس حضور پیدا کنند یکی از نکات مهمی که در این نوع آموزش مطرح است آزادی عمل در انتخاب موضوع وسر فصلهای مورد علاقه افراد است.

 

 

به طور کلی می توان این مزایا را به صورت زیر بر شمرد :

۱-عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد در کلاس درس

۲- عدم وابستگی کلاس درس به زمان خاص

۳- کیفیت بالای ارائه دروس و محتوی آموزشی

۴- پشتیبانی از تعداد زیادی فراگیر در یک درس

۵- بالا بردن سطح علمی جامعه

 

۱-عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد در کلاس درس:

از آنجا که در این نوع آموزش کلیه ارتباطات از طریق اینترنت انجام می شود لزومی به حضور فیزیکی مدرس و فراگیر در کلاس نیست . تنها کافی است مدرس یا فراگیر از طریق یک دستگاه کامپیوتر ازمنزل یا نزدیک ترین مرکز متصل به اینترنت به دانشگاه مجازی متصل شوند این امر خود سر منشأ مزایا دیگری است چرا که با این اوصاف دیگر نیازی به صرف هزینه برای ساختمان سازی آموزشی نخواهد بود . از سوی دیگر در شهرهای بزرگ منجر به کاهش رفت و آمد درشهر وکمتر شدن ترافیک شهری وآلودگی هوا می شود .

 

۲- عدم وابستگی کلاس درس به زمان خاص :

هر چند که این سیستم آموزشی از تکنولوژی های کنفرانس از راه دور و مانند آن که نیاز به حضور در پشت کامپیوتر در زمان خاص دارد پشتیبانی می کند ولی قسمت اعظم این سیستم مبتنی بر دروسی است که هر زمان فراگیر اراده کند می تواند به سایت آموزش متصل شود و دروس را دریافت کند این سیستم برای افراد شاغل که وقت آزاد محدودی برای تحصیل دارند کاملا مناسب است .

 

۳- کیفیت بالای ارائه دروس :

در آموزش واقعی درس توسط یک مدرس ارائه می شود که این امر مطلوب نیست ، چرا که کیفیت مطالب ارائه شده در کلاس به پارامترهای زیادی مانند وضعیت روحی مدرس ، گرما و سرمای محیط کلاس و … که می تواند تاثیر منفی داشته باشند بستگی دارد ولی در آموزش مجازی این مشکلات وجود ندارد . در این نوع آموزش دروس توسط تیم های مجرب آمده می شوند وبا استفاده از تکنولوژی های مدرن و متنوع چند رسانه ای به نحو مطلوبی ارائه می شوند در ضمن فراگیر می تواند به کرات مطالب ارائه شده در جلسه خاصی را مشاهده کند و این لحاظ کیفیت آموزش بهبود می یابد.

 

۴- پشتیبانی از تعداد زیادی فراگیر در یک درس :

در آموزش واقعی معمولا به خاطر محدویت های کلاسها و همچنین به خاطر بازدهی این مشکل وجود دارد که فراگیران ممکن است به خاطر تکمیل ظرفیت نتوانند در دروس ثبت نام کنند این مشکل طبعا در آموزش مجازی وجود ندارد و فراگیران ثبت نام شده در یک کلاس یا در یک درس می توانند هزاران نفر باشند.

 

۵- بالا بردن سطح علمی جامعه

د رآموزش های واقعی معمولا به خاطر محدودیت امکانات از لحاظ مکان ، اساتید وغیره هر ساله تعداد محدودی دانشجو از طریق آزمون هایی که برگزار می شود موفق به ورود به دانشگاه می شوند در صورتی که در دانشگاه مجازی این محدودیت ها وجود ندارد بنابر این تمامی افراد علاقه مند به تحصیل شانس ادامه تحصیل در دانشگاه را پیدا می کنند که این امر مطمئنا در بالا بردن سطح علمی وفرهنگی جامعه موثر است .

 

شیوه های تحصیلی در مقاطع یادگیری الکترونیکی

•             شیوه آموزشی پژوهشی

دوره ای آموزشی که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و پایان نامه است.

•             شیوه آموزشی

دوره ای آموزشی که دانشجو با گذراندن واحدهای درسی و بدون نیاز به گذراندن پایان نامه دانش آموخته می شود.

•             شیوه پژوهشی

دوره ای با محوریت پژوهش که دستاورد آن (ارائه فناوری جدید، ارائه نظریه و ایده جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع، ..) شود و مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و التزام به ارائه پایان نامه است.

 

انواع روش های یادگیری با آموزش الکترونیکی

روش های یادگیری با آموزش الکترونیکی را در قالب سه دسته معرفی می کنیم که عبارت اند از:

1.            یادگیری شخصی

در این نوع یادگیری، شخص رشته مطلوب خود را انتخاب می کند و در محیط پیرامون خود به ویژه اینترنت، اطلاعات مرتبط با آن را جست و جو می کند و درباره ان تحقیق می کند. سپس سوالاتی را که در آن زمینه برایش پیش می آید را به صورت برون خطی از استادان و کارشناسان آن رشته سوال می کند.

2.            یادگیری جمعی

در این نوع آموزش آنلاین، برای افراد شرایطی فراهم می شود که باهم و البته با استادان خود ارتباط برقرار کنند. به عنوان مثال این ارتباط را می توانند از طریق چت فروم برقرار کنند. در این روش، غالباً زمان آغاز و پایان دوره آموزش مجازی برای همه افراد یکسان است.

3.            کلاس های مجازی

در این دسته، شرایط کاملاً مشابه کلاس درس واقعی است و حتی در بعضی موارد کلاس های درس فیزیکی نیز برگزار می شوند. در این نوع آموزش از ویدئو کنفرانس و به جای تخته سیاه از ویدیو پروژکتور استفاده می شود. بعضی اوقات برای هر شخص یک کامپیوتر در نظر می گیرند و اموزش آنلاین و ارتباط ویدئویی با استفاده از صفحه نمایشگر و وب کم انجام می گیرد.

این روش به ویژه برای برگزاری کلاس هایی که مربی مربوط به آن به تعداد مورد نیاز وجود ندارد و جابه جایی استاد ها سخت و یا ناممکن است، مفید است؛ به خصوص برای دانشگاه ها. شاخه ای از این دسته در پزشکی از راه دور نیز کاربرد دارد.

 

روش های ارائه محتوا در آموزش الکترونیکی

در یادگیری با آموزش الکترونیکی، محتوا در قالب های زیر ارائه می شوند:

1.            کتاب الکترونیکی

کتاب الکترونیکی، پدیده ای تازه است و آمده تا سیستم آموزش و اطلاع رسانی را با دگرگونی هایی اساسی مواجه سازد. کتاب های الکترونیکی صرفا نسخ های الکترونیکی متون مکتوب نیستند، بلکه می توانندصوت و تصویر و ... نیز داشته باشند.

2.            چند رسانه ای

چندرسانه ای به کاربرد رایانه به منظور ترکیب و نمایش متن، تصویر، صدا و انیمیشن گفته می شود که با استفاده از رابط ها و ابزارهای جست و جو که قابلیت هدایت، تعامل، خلاقیت و تبادل اطلاعات به کاربر می دهند. چند رسانه ای های آموزشی بر یادگیری از طریق حواس مختلف تاکید ویژه ای دارند.

3.            فرا رسانه

به طور کلی، فرارسانه اصطلاحی برای بیان میزان تعاملی بودن یک رسانه است . اگر ارتباط بین دو صفحه ی وب از طریق تصویر، صوت یا تصویر متحرک (انیمیشن) باشد، به این ارتباط ، فرارسانه می گوییم.

 

معایب آموزش الکترونیک

در واقع معایب زیادی برای این آموزش الکترونیک اشاره نشده است.

یکی از مهم‌ترین دغدغه شرکت کنندگان یادگیری الکترونیک این است که از نظر عملی مهارت لازم را کسب نمی‌کنند و فقط از نظر تئوری آموزش می‌بینند. در نتیجه تجربه یادگیری رو در رو را به دست نمی‌آورند.

1. ابزارهای سنجش آنلاین بیشتر سؤالات ساده و آسان هستند.

2. امنیت دوره‌های آموزشی محدود است.

3. در دوره‌های مجازی هر کسی می‌تواند بجای دانشجو، کار پژوهش را انجام دهد.

4. سنجش کامپیوتری بیشتر به سوی دانش محوری است تا عمل محوری.

 

مهارت‌های لازم مخاطبین برای آموزش الکترونیک

برگزاری دوره‌های آموزش الکترونیک به گونه‌ای است که مشارکت کنندگان باید دارای مهارتها و امکانات لازم باشند.

از جمله:

•             دسترسی به اینترنت پر سرعت  :

داشتن یک رایانه و تجهیزات لازم برای اتصال به اینترنت از جمله وسایلی است که مخاطبین برای شرکت در دوره آموزشی باید از آن برخوردار باشند.

•             داشتن مطالعه و یادگیری لازم  :

برگزاری دوره‌های یادگیری باعث صرفه جویی در زمان و استفاده بهینه از اوقات شبانه روز می‌شود. همچنین این روش یادگیری یک فضای پویای اطلاعاتی ایجاد می‌کند و مخاطبین را ملزم به صرف زمان بیشتر برای مطالعه می‌کند.

•             داشتن مهارت‌های اولیه فناوری اطلاعات  :

از جمله مهارت‌ها اولیه کامپیوتر می‌توان به تهیه اسلاید، کار با آفیس جهت درست کردن گزارش و... اشاره نمود. همچنین داوطلبان باید آگاهی کافی از روش‌های جستجو، تبادل پیام در اینترنت و بازیابی آدرس یا وب سایت‌های را داشته باشند.  

•             شناخت کافی از زبان انگلیسی :

استفاده از منابع متنوع، ماهیت آموزشی، روحیه یادگیری و منوی انگلیسی رایانه‌ها، داوطلبان را ملزم کرده است تسلط اولیه به زبان انگلیسی داشته باشند.  

•             مدیریت آموزشی شخصی و برنامه‌ریزی قوی  :

با کاهش تعاملات رو در رو در این آموزش انتظار می‌رود مخاطبین مهارت‌های مدیریتی آموزشی خود را تقویت کنند. همچنین بدون وجود یک عامل کنترلی بیرونی، تمامی فعالیت‌های لازم یادگیری را به درستی مدیریت نمایند.

 

چک لیست فناوری در آموزش الکترونیکی

•             رایانه خود را با سخت افزار و نرم افزارهای مورد نیاز که توسط مدرسه مجازی مطرح می شود به روزرسانی کنید.

•             حساب های کاربری مورد نیز آموزشگاه مجازی را، نظیر نرم افزار مودل Moodle، Vista، WebCT، Blackboard یا Sakai (پلتفرم مدیریت دوره آنلاین) و حساب ایمیل مدرسه را فعال کنید.

•             در صورتی که به سیستم مدیریت دوره (CMS) مانند Blackboard، مودل(Moodel)، Sakai یا هر CMS دیگری که موسسه استفاده می کند دسترسی دارید، آن را بررسی کنید. وارد سیستم شوید تا مطمئن شوید که نام کاربری و رمز عبور شما درست کار می کند. اگر با مشکل برخورد کردید، با خط راهنمای مدرسه آنلاین تماس بگیرید.

•             CMS مدرسه شما ممکن است متفاوت باشد، اما نکته هایی که در ادامه اشاره می کنم به شما یک دید کلی از نوع تعاملات معمول که در بسیاری از سیستم های CMS وجود دارد می دهد.

•             CMS مدرسه خود را بیاموزید.

•             برای آموزش الکترونیکی مرورگر وب خود را آماده کنید. اطمینان حاصل کنید که مرورگر شما به حداقل نیازهای مدرسه شما برسد. سپس، تکنولوژی مسدود کننده پاپ آپ را خاموش کنید. البته این روی بعضی از سیستم های CMS کار نمی کند، چون باید با مسدود کننده های پاپ آپ روشن شوند. در نهایت مرورگر خود را برای قبول همه کوکی ها تنظیم کنید. با مدرسه خود در مورد شرایط و نیازهای خاص احتمالی که ممکن است داشته باشند صحبت کنید.

•             جهت استفاده از آموزش الکترونیکی مهارت های پردازش کلمه خود را تصحیح کنید اگر با مایکروسافت ورد، برنامه پردازش کلمه استاندارد در آموزش، آشنایی ندارید. آن را قبل از شروع کلاس مجازی خود نصب کنید و با آن تمرین کنید. چنین نرم افزاری به شما در نوشتن مقالات و آماده کردن ایمیل کمک خواهد کرد.

 

چک لیست خود مدیریتی در آموزش الکترونیکی

•             تمام اطلاعات مقدماتی و معرفی های ارسالی از طرف مدرسه را با دقت مطالعه کنید. مربی ها از طریق ایمیل به شما اطلاعات مهم مربوط به دوره آموزش را ارسال می کنند. لطفا ایمیل خود را به صورت منظم بررسی کنید و مراحل آماده سازی را دنبال کنید.

•             برنامه کلاس خود را بخوانید. در مورد اهداف کلاس، انواع خواندنی ها، الزامات تکالیف را بخوانید.

•             کتاب های خود را به صورت آنلاین و یا از یک کتاب فروشی خریداری کنید. برای اطمینان از دسترسی به موقع به منابع مورد نیاز خود، در هنگام شروع دوره آنلاین، کتاب های خود را بخرید.

•             تعیین اهداف و اولویت های کلاس در راستای آموزش الکترونیکی. اهداف شما را به موفقیت می رساند، زیرا آن ها به شما جهت و انرژی برای غلبه بر موانعی مانند محدودیت زمانی را می دهد.

•             برنامه یادگیری شخصی خودتان را بچینید. مدیریت زمان موثر یک عامل کلیدی برای موفقیت است. با ایجاد یک برنامه مطالعه می توانید مطمئن شوید که به اهداف دوره آموزش خواهید رسید.

•             کمک بگیرید. اکثر مدارس آنلاین منابعی را به شما پیشنهاد می دهند که با کمک آن ها شما شروع خوبی برای کلاس های آنلاین خواهید داشت.

 

موانع آموزش مجازی در ایران

آموزش مجازی در کشور ما، یک نظام و سیستم آموزشی نوپا و جدید است که جایگزین سیستم قدیمی با پیشینه طولانی شده‌است. به‌همین دلیل، روند رشد آهسته، ایرادات و موانع موجود در آن یک امر طبیعی است. این روش، در سیستم آموزشی قبلی تحولی عظیم ایجاد کرده است و نیازمند فرهنگسازی‌های جدید است و به‌همین دلیل بسیاری از افراد به سختی می‌توانند با این شیوه ارتباطات برقرار کرده و به‌نوعی مخالف آموزش‌های مجازی هستند.

شاید این مانع برخورد، یک بازخورد طبیعی از آموزش به سبک نوین باشد، اما مخالف با آن بسیار غیر منطقی است چرا که یکی از مولفه‌های مهم قدرت، دسترسی و تسلط بر تکنولوژی ارتباطات و همچنین بهره‌گیری از تکنولوژی، موضوعی مهم و استراتژیک آموزش و تربیت نیروی انسانی به‌شمار می‌آید که نباید از آن غافل شد. همچنین؛ در سراسر جهان، این‌روش در‌حال گسترش و پیشرفت است و همین عامل، بر ضرورت استفاده از تکنیک آموزش مجازی تاکید می‌کند.

 

•             تجربه اندک در زمینه آموزش و فناوری الکترونیکی  :

به دلیل اینکه افراد اندکی در زمینه فناوری و آموزش مجازی از دانش و تجربه کافی برخوردار هستند. در نتیجه افراد اندکی در آموزش الکترونیک مشارکت می‌کنند. آن‌ها گمان می‌کنند این نوع آموزش برای افرادی است که با فناوری سروکار دارند.   این مسائله یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های متخصصان در این حیطه است. 

•             تجارب نامناسب گذشته در حیطه یادگیری مجازی  :

افرادی که در دوره‌های یادگیری مجازی کسل کنند شرکت داشته‌اند از نظر روحی نمی‌توانند خود را ملزم به شرکت در دوره‌ها کنند.  

•             عدم انگیزه در آموزش الکترونیک :

در دنیای امروزه یاد گیران برای مشارکت در هر دوره‌ای انگیزه و اشتیاق بالایی دارند؛ اما متأسفانه متخصصان یادگیری الکترونیکی چالش عدم انگیزه را بر سر راه خود دارند.

•             شناخت شخصی :

متأسفانه برخی از مخاطبین ممکن است در شناخت خود مشکل داشته باشند. برای نمونه افراد احساس کنند این توانایی را ندارند که در دوره آموزشی شرکت کنند. در نتیجه نداشتن اعتمادبه‌نفس کافی سبب می‌شود تا از دوره بهره لازم را نبرند.

•             محتوای دوره آموزشی تا حد امکان پر چالش باشد :

اگر یک آموزش خیلی آسان باشد افراد کسل می‌شوند و اگر سخت باشد، انگیزه خود را برای ادامه یادگیری از دست می‌دهند و در نهایت احساس خستگی می‌کنند.  

•             پشتیبانی نامناسب برای کاربرانی که نیاز به راهنمایی دارند :

بهتر است افرادی را برای کمک مقرر کنید.

•             عدم‌ مشارکت جمعی در دوره‌های یادگیری الکترونیکی  :

یکی از موانع یادگیری الکترونیکی عدم مشارکت جمعی کاربران در دوره یادگیری مجازی است. برخی افراد به تنهایی در دوره آموزشی شرکت می‌کنند و برخی دیگر علاقه‌مند به کار گروهی هستند. آن‌ها می‌خواهند با همکاری هم دانش خود را ارتقاء دهند.  

•             خستگی فراگیر در طول دوره یادگیری مجازی :

وقتی مخاطبین خسته می‌شوند دیگر ادامه تحصیل نمی‌دهند. پس برای آن‌ها زمان استراحت در نظر بگیرید.

 

آموزش ترکیبی

در این روش، درواقع، ترکیبی از آموزش حضوری و الکترونیک استفاده میشود. به این معنی که فراگیران در مکان مشخصی حضور می‌یابند؛ اما همچنان با استفاده از کامپیوتر، نرم‌افزارها، اینترنت و غیره فرآیند یادگیری‌شان را دنبال می‌کنند. به آموزش ترکیبی در زبان انگلیسی Blended Learning یا Computer Assisted Instruction (آموزش به روش کامپیوتر) و به‌اختصار CAI گفته می‌شود. آموزش ترکیبی در مدارس کشورهای پیشرفته، تبدیل به یک راه‌کار اصلی آموزش شده است.

 

نتیجه گیری :

استفاده از آموزش الکترونیکی در کشوری که با افزایش بی رویه جمعیت روبرو بوده است و این جمعیت در نقاط مختلف شهری و روستایی پراکنده اند و ساختن کلاس درس برای آنها بسیار هزینه بر و زمان گیر است می تواند خیلی مفید باشد. اما باید بدانیم که برای انجام هر کار نو باید پیش نیاز های آن را فراهم کرد که موارد زیر نمونه هایی از این پیش نیاز ها می باشند:

•             ایجاد نگرش مثبت به استفاده از رایانه در میان تمام اقشار جامعه به ویژه دبیران, دانش آموزان و اولیا آنها

•             تجهیز مدارس به رایانه و ایجاد تسهیلات برای دبیران و دانش آموزان جهت خرید رایانه

•           ایجاد زیر ساخت اینترنتی لازم برای انتقال داده های دیجیتالی و فرآورده های چند رسانه ای صوتی و تصویری